Bir Matematikçinin Savunması (A Mathematician's Apology) - G. H. Hardy

Bir Matematikçinin Savunması (A Mathematician's Apology) - G. H. Hardy

Ünlü İngiliz matematikçisi G. H. Hardy'nin "A Mathematician's Apology" ismini verdiği bu kitap ilk olarak 1940 yılında basılmış. Hardy'nin amacı matematiği savunan bir tez öne sürmek. Kitabın 1967 yılındaki dördüncü baskısına C. P. Snow'un alışılmıştan uzun bir önsözü eklenmiş. 

Kitabında Hardy kendisinden çok az söz ediyor. Snow ise Hardy'in hayatını, renkli ve sıradışı kişiliğini anlatmanın yanısıra, o yıllardaki Cambridge ve Oxford Üniversitelerinin yoğun entellektüel atmosferini canlı bir biçimde aktarıyor. Doğal bir matematik dehası olan ama çok yetersiz bir eğitim görmüş Ra manujan adlı Hintli bir katibin Hardy tarafından keşfinin ve bu iki farklı insanın kısa ancak verimli işbirliğinin öyküsü de bu önsözde yer alıyor.

Bir matematikçi için en güzel işlerden birisi kendi konusunu, deneyimlerini ve matematikle uğraşmaktan aldığı hazzı matematikçi olmayanlara aktarmaya çabalamaktır. Matematiği savunurken biraz da bizi okuyan veya dinleyenleri etkilemek ve ilgilerini çekmek için matematiğin günlük hayatta daha çok tanınan mühendislik, fizik gibi alanlardaki uygulamalarından bol örnekler veririz. Bu yolla matematiği savunurken ister istemez matematiğin özünden uzak düşeriz. 

Hardy ise tezinde bu kolay yöntemden özellikle kaçınıyor. Hatta bir bakıma "yararlı" matematiğin aslında derinliği olmadığını ve iyi matematikte olması gereken güzellikten yoksun olduğunu öne sürüyor. Yararlarını vurgulamadan matematiği savunmak imkansız gibi görülebilir. Oysa bu kitapta Hardy matematiğin özünü, güzelliğini ve derinliğini sanattan, edebiyattan, satrançtan ve kriketten örnekler de vererek yalın fakat işlek bir dille anlatmayı başarıyor. 

Matematik ve sanattaki yaratıcılık unsurlarının ortak yanlarını da gün ışığına çıkarıyor. Yaşının ilerlemesiyle yaratıcılığının azaldığını kabullenen ve bu nedenle matematik yapmak yerine matematik hakkında yazmak gibi "ikinci sınıf bir iş yapmaya kalkıştığını daha ilk satırlarında belirten Hardy, insanlığın ortak zekasının bir anıtı olan matematiği bu kitabıyla genel kültürümüzün bir parçası yapmak için çok yararlı bir katkıda bulunmuş oluyor. 

Kendi anlayışıyla ironik bir biçimde ters düşse de, böylece belki Hardy matematiği savunurken kendi matematiğinden daha kalıcı ve değerli bir yapıt ortaya çıkarıyor.